Al geruime tijd houdt ik mij bezig met fotografie. De laatste jaren vooral met modelfotografie. Doordat ik dit al een tijd doe heb ik ook aardig wat ervaring opgedaan. Niet alleen in de techniek maar ook als het gaat om begrippen er omheen. Ervaring met rechten en plichten en communicatie.

Ik dacht, waarom schrijf ik dat wat ik weet niet eens op. Een lijstje met punten om rekening mee te houden of die gewoon handig zijn om te weten. Dus hierbij een lijstje met punten over van alles en nog wat en waarvan ik denk dat het handig is om deze te weten. Ik denk dat veel hiervan al bekend is maar het kan volgens mij nooit kwaad om het nog eens voorbij te zien komen. En wie weet wist je sommige nog niet. Ik heb deze punten vooral geschreven richting fotografen maar ik weet zeker dat ook modellen, make up artists en stylisten er iets aan hebben.

 

  1. Auteursrecht: Als je als fotograaf een foto maakt dan is die foto van jou. Jij als maker hebt het alleenrecht op die foto. We noemen dit auteursrecht. En zolang je dit niet hebt overgedragen aan iemand anders, blijft dit ten alle tijden bij jou als maker. Mocht je het recht overdragen, doe dit dan schriftelijk en wees daarin ook duidelijk. Maar tenzij dit recht dus is overgedragen ben jij alleen de eigenaar en beslist wat er met de foto wel en niet mag gebeuren. Hieronder valt ook het bewerken of aanpassen van een foto. Niet doen zonder de toestemming van de fotograaf.
  2. Portretrecht: Als je iemand fotografeert dan is die persoon het onderwerp en heeft die persoon het recht om te beslissen over zijn of haar eigen portret. Portretrecht. Dit recht betekent, dat ook al heb jij als fotograaf het recht op de foto, je niet direct ook het recht hebt op de beeltenis van de persoon op die foto. Met andere woorden, de gefotografeerde persoon geeft toestemming voor het gebruik. Stel je maakt een mooie foto van een model en je kunt de foto verkopen voor een campagne. Leuk. Jij als fotograaf beslist of je wil dat je foto gebruikt wordt, en het model beslist of zij haar gezicht wil binden aan de campagne. Is die toestemming er niet dan mag de fotograaf de foto niet gebruiken. Journalistieke fotografie is hier een uitzondering op als het gaat om het algemeen belang.
  3. TFP: Time for print, wat zoiets betekent als met gesloten beurs een fotosessie doen. Dit betekend niet dat er andere rechten gelden. TFP is niets meer dan een afspraak over de vorm van vergoeding. Iedereen werkt eigenlijk belangeloos mee met de foto wat betreft verdiensten. Dit betekend niet dat de rechten zoals in punt 1 en 2 zijn beschreven, veranderen. Wat bij fotoshoots op TFP basis zeker geldt is dat ieder die deelneemt vergoed wordt middels beeldmateriaal, dus goede foto’s. Het niet ontvangen van foto’s door bijvoorbeeld het model geeft haar eigenlijk het recht om gewoon betaald te worden.
  4. Vergoeding: Betaald worden voor een fotoshoot kan betekenen dat je als model en mua geen foto’s ontvangt. En kan ook betekenen dat je als fotograaf een foto niet in je portfolio mag plaatsen. De compensatie voor de diensten is immers financieel afgedekt. Je tijd is vergoed middels geld. Het is natuurlijk wel leuk als je een foto ontvangt maar tenzij dit anders overeen is gekomen is dit niet een recht.
  5. Aansprakelijkheid: Veel fotografen vergeten dat zij verantwoordelijk zijn voor het welzijn van de mensen waar ze mee samenwerken. Je eerste verantwoordelijkheid is dat je een veilige situatie creëert voor de mensen waarmee je samenwerkt. Krijgt een model een ongeluk doordat jij als fotograaf het model in gevaar hebt gebracht, dan ben jij ook aansprakelijk te stellen. Voorbeeld, je gaat een oud gebouw in met een model. Jij verzekerd dat het veilig is en dat je toestemming hebt. Dan zakt het model door een vloer. Verantwoording ligt bij de fotograaf. Hetzelfde ook voor een eenvoudige studiofoto. Het is jou studio dus als daar iets gebeurt ben jij ter verantwoording te roepen. Zorg dus voor een goede WA of bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering. Ja ook als je als amateur foto’s maakt.
  6. Naakt: Leuk om te doen maar hier zitten wat haken en ogen aan. Zo mag je in Nederland iemand fotograferen als deze 18 jaar of ouder is. Zeker als het materiaal voor openbaarmaking is. Nu zijn hier grijs gebieden en is hier ook heel vaak discussie over. Ik wil hier niet teveel over schrijven maar bedenk vooral of het gewoon klopt. Een meisje of jongen van 16 naakt fotograferen is het nodig. Als het kan met iemand van 18, doe dat dan.
  7. Leeftijd: Eigenlijk raakt dit ook het naakt verhaal. Iemand van onder de 18 mag niet zelfstandig een overeenkomst aangaan. Dus je kunt heel mooi een modelovereenkomst laten tekenen, de handtekening is niet rechtsgeldig. Je zal dus altijd toestemming moeten hebben van een ouder of voogd. Dit heeft gelijk ook betrekking tot het samenwerken met iemand van onder de 18. Doe het alleen als een ouder of voogd aanwezig is. Of in ieder geval schriftelijk toestemming geeft voor de samenwerking. Je ziet hopelijk gelijk waarom naaktfotografie met een minderjarige op een hellend vlak ligt.
  8. Aanraken: Wat is hier toch veel over te doen. Mag je als fotograaf een model aanraken. Regel is eigenlijk dat als het niet nodig is je het niet moet doen. Poses kun je prima voordoen en aansturen van een afstand. Kleding goed doen, lastig. Een plooi die net niet mooi valt, het zou kunnen maar kan het model dat net niet zelf. Een haarlok die net niet goed zit, zou ook kunnen maar een model kan veel ook zelf. Reden te meer om ook samen te werken met een visagist. Vaak kunnen die helpen. Bedenk dat een model zich al heel kwetsbaar opstelt voor de camera. Hij of zij worden al van top tot teen bekeken. Logisch want het model is het onderwerp. Maar respecteer het stukje personal space. Maar het gaat hier vooral om vertrouwen en goede communicatie. En bovenal professioneel gedrag.
  9. Afleveren van foto’s: Ik weet van fotografen die soms maanden er over doen om een paar foto’s aan te leveren. Niet juist. Vooral als het op TFP gaat dan zijn fotografen nog wel eens geneigd om het minder serieus te nemen. Dat is niet juist. Mensen hebben vaak veel tijd en energie gestopt in een fotoshoot. Iedereen heeft recht om het resultaat te zien. Met uitzondering van publicaties die soms een paar maanden op zich kunnen laten wachten, is het zaak en voor netjes om binnen twee weken materiaal aan te leveren. Blijf hierover ook goed met elkaar in overleg. Onvoorziene omstandigheden kunnen voorkomen maar wees hier helder over.
  10. Fotografie in het openbaar: Dit kan heel breed zijn. Wat je ook doet hou rekening met waar je bent. Een shoot met een mooi model langs een drukke weg. Het kan voor afleiding van automobilisten zorgen. Het fotografie van naakt op een openbare plek. Mag eigenlijk niet. Wat jij mooi vind kan aanstoot geven aan omstanders. Denk hierbij gewoon goed na. En een model met zwaarden, pistolen en dergelijke. Nope. Dat mag eenvoudigweg niet in het openbaar. Bij twijfel, neem even contact op met een wijkagent. Het voorkomt een hoop gedoe.

Zo maar even wat punten die bij me opkomen. Ongetwijfeld is er meer en kan ik ook nog wel even zo doorgaan. Maar bedenk eigenlijk dat het niet zo gecompliceerd ligt allemaal. Zorg dat je duidelijk communiceert over alles. Maak heldere afspraken en zet die desnoods op papier. Heb je ergens twijfels over doe dan navraag. Buiten dat je met rechten en plichten te maken hebt is er ook nog zoiets als gunnen. Mensen gunnen elkaar iets omdat er vertrouwen is en een goede reputatie. Daar kom je heel erg ver mee.